Tradycyjna kultura ludowa – zarówno ta materialna, jak i niematerialna jest coraz trudniejsza do zobaczenia w naturze. Z krajobrazu polskich wsi znikają drewniane domy i zagrody, a także obiekty prezentujące dawny przemysł i rzemiosło wiejskie. Trudno się dziwić – świat idzie do przodu i nikt nie chce dziś mieszkać w prymitywnym drewnianym domu z piecem i bez podłóg. Jednak dawne domy i inne budynki to świadectwo historii i kultury regionu oraz całego kraju. Dlatego tak ważne miejsce na mapie muzeum i obiektów kultury zajmują skanseny. Jednym z nich jest Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie.
Skansen w Wygiełzowie
Wygiełzów to niewielka miejscowość w zachodniej części Małopolski, niedaleko Chrzanowa. Od 1973 r. działa tu Nadwiślański Park Etnograficzny, nazywany do 2023 r. Parkiem Etnograficznym Krakowiaków Zachodnich. Jest on częścią Muzeum Małopolski Zachodniej, do którego należy też znajdujący się po sąsiedzku Zamek w Lipowcu oraz Muzeum Pożarnictwa w Alwerni.
Początki skansenu sięgają 1965 r., gdy z inicjatywy krakowskiej konserwator zabytków, dr Hanny Pieńkowskiej powstał projekt organizacji sieci parków etnograficznych mających chronić znikające pozostałości tradycyjnej kultury ludowej małopolski. Zaplanowano wówczas powstanie trzech oddziałów parku etnograficznego w Tarnowie, Nowym Sączu i na Podhalu oraz siedmiu parków regionalnych. Jednym z nich był park w Wygiełzowie.
Organizacja skansenu trwała prawie 10 lat i po raz pierwszy przyjął on gości w 1973 r. Stało tu wówczas tylko kilka chałup, które udało się pozyskać w pierwszym etapie budowy. Wśród nich była chałupa modrzewiowa sołtysa z Przegini Duchownej, dom miejski z Chrzanowa z początku XIX w. oraz spichlerz z Kościelca z końca XVIII w. Dziś na terenie muzeum znajduje się 27 obiektów, z których najstarszym jest kościół Ryczowa z XVII w.
Zwiedzanie Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie
Park Etnograficzny w Wygiełzowie prezentuje kulturę materialną Krakowiaków Zachodnich. Zamieszkują oni obszar od Bochni na wschodzie po granicę ze Śląskiem. Z kolei na południu granicę z mieszkańcami Beskidów stanowi linia Myślenice – Wadowice – Kęty. Na terenie skansenu zobaczyć można kilkanaście chałup drewnianych wraz z obejściami – stodoły, obory, spichlerze, których ekspozycja jest zmieniana zależnie od pory roku. Chałupy są wyposażone w tradycyjne sprzęty i meble. Zgromadzono tu także elementy strojów charakterystycznych dla tej grupy etnograficznej, naczynia, dekoracje czy drobne narzędzia. Oprócz domów mieszkalnych w parku etnograficznym znajdują się także karczma z połowy XIX w., olejarnia, kuźnia, młyn z kurną izbą, dzwonnica alarmowa, wspomniany już kościół z Ryczowa oraz ule i krzyż przydrożny. W parku znajduje się też Dwór z Drogini, który jest udostępniony do zwiedzania, ale mieści się w nim także sala na wynajem na imprezy rodzinne i przyjęcia.
Skansen można zwiedzać samodzielnie lub z przewodnikiem muzealnym. W obiektach należących do skansenu znajdują się wystawy czasowe, a kilka razy w sezonie organizowane są imprezy tematyczne związane z różnymi etapami prac polowych, a także warsztaty rękodzielnicze. Najważniejszą imprezą sezonu mającą miejsce w skansenie w Wygiełzowie jest ETNOmania odbywająca się zwykle w połowie lipca.
polecamy:
partnerzy:
