Małopolska jest regionem z największym nagromadzeniem parków narodowych w Polsce. Są to przede wszystkim obszary chronione obejmujące tereny górskie. Jednym z nich jest Gorczański Park Narodowy. Jak sama nazwa wskazuje, znajduje się on w Gorcach, wyjątkowo malowniczym paśmie górskim rozciągającym się między Nowym Targiem a Krościenkiem. Jego atutem są widokowe polany i hale, z których podziwiać można rozległe panoramy oraz cenne lasy porastające zbocza.
Gdzie znajduje się Gorczański Park Narodowy?
Gorce są stosunkowo niewielką, ale bardzo malowniczą częścią Beskidów. Sięgają od Nowego Targu do Krościenka oraz od Poręby Wielkiej, Koniny i Lubomierza po dolinę Krośnicy i Dunajca. Mają bardzo ciekawą budowę ogromnego górskiego rozłogu, którego zwornikiem jest Turbacz. Od tego szczytu rozchodzą się we wszystkie strony dłuższe i krótsze ramiona – grzbiety, ale tylko jedno z nich jest na tyle długie, że otrzymało miano osobnego pasma – Pasmo Lubania schodzące do Krościenka nad Dunajcem.
Gorczański Park Narodowy obejmuje centralną część Gorców z masywami Turbacza (ale bez szczytu) i Gorca. Ma ponad 70 km kwadratowych powierzchni, a oprócz zwartego terenu w jego skład wchodzi także kilka eksklaw, czyli niewielkich obszarów leżących poza granicami.
Siedziba dyrekcji Parku mieści się w Porębie Wielkiej, pod północnymi stokami Gorców, na terenie dawnego parku dworskiego należącego do Wodzickich. Teren parku jest jedną z eksklaw GPN.
Gorczański Park Narodowy – historia i główne atrakcje
Gorczański Park Narodowy, w którego godle znajduje się salamandra plamista, utworzono w 1981 r. na podstawie decyzji Rady Ministrów z połowy 1980 r. Jednak ochrona Gorców miała miejsce znacznie wcześniej. W 1927 r. właściciel gorczańskich lasów Ludwik Wodzicki z Poręby Wielkiej utworzył w swoich dobrach rezerwat przyrody imienia Władysława Orkana. Obejmował on około 114 ha lasów położonych na północnych stokach Gorców. Warto przy tym pamiętać, że na początku XX w. i w dwudziestoleciu międzywojennym Gorce były bardzo mocno eksploatowane pod względem wycinki lasów. Drewno, w tym nasadzenia świerkowe, pozyskiwano głównie jako materiał opałowy oraz do fabryk produkujących meble. Wodzicki, mimo tego, że czerpał duże zyski z przetwórstwa drewna, uznał, że zachowanie gorczańskich lasów powinno mieć znaczenie nadrzędne i wydzielił część swoich terenów jako obszar chroniony.
Gorce były zamieszkane i eksploatowane na większą skalę mniej więcej od XV w. Przybyli tu wówczas osadnicy wołoscy trudniący się pasterstwem i rozpoczęli tworzenie polan i hal, na których można było prowadzić wypas. Następowało to głównie przez wypalanie połaci lasów, a sama nazwa Gorce powstała od słowa gorzeć. Dzięki prowadzonej aż do II wojny światowej regularnej gospodarce pasterskiej w Gorcach zachowały się hale i polany ze specyficznymi zespołami roślinnymi. Choć część z nich zarosła po zmniejszeniu się liczby wypasanych tu owiec, to GPN walczy z zarastaniem i wspiera wypas kulturowy. Wypasane w Gorcach owce pomagają w utrzymaniu łąk i powstrzymują zarastanie, a z drugiej strony są atrakcją turystyczną oraz pozwalają bacom na utrzymanie się z produkcji serów.
Na terenie GPN leżą niemal wszystkie najwyższe szczyty Gorców. Poza granicami pozostaje szczyt Turbacza, więc najwyższym punktem na terenie parku jest Jaworzyna Kamieniecka. Oprócz niej do najwyższych szczytów należą Kiczora, Kudłoń, Gorc Troszacki, Czoło Turbacza. Na granicy parku leżą Gorc 1228 m n.p.m. i Magurki, na których stoją wieże widokowe. Dzięki halom i polanom Gorce są wyjątkowo widokowe. Na terenie parku najpiękniejsze widoki podziwiać można (oprócz wież widokowych) także z Kudłonia, Czoła Turbacza, Kiczory i podejścia pod Jaworzynę Kamieniecką. Na Jaworzynie stoi jeden z najbardziej znanych gorczańskich zabytków – Bulandowa Kapliczka z 1904 r.
Wędrówki w Gorczańskim Parku Narodowym
Wejście do Gorczańskiego Parku Narodowego wymaga kupienia biletu. W terenie znajduje się zaledwie kilka punktów kasowych: w Koninkach, Lubomierzu Rzekach – na polanie Trusiówka i w Ośrodku Edukacyjnym w Porębie Wielkiej. W sezonie mobilne punkty sprzedaży działają na polanie Gabrowskiej, Starmaszka i przełęczy Borek. Poza tym bilety można kupić przez stronę GPN oraz w portalu eparki.pl.
Gorczański Park Narodowy ma gęstą sieć szlaków pieszych, których główny węzeł znajduje się przy schronisku PTTK na Turbaczu. Oprócz szlaków PTTK wytyczonych jest też kilkanaście ścieżek edukacyjnych GPN, które świetnie uzupełniają tradycyjne szlaki piesze. Ich dokładne opisy i mapki znajdują się na stronie Parku. Na terenie GPN na wybranych szlakach dozwolona jest turystyka rowerowa, ale warto pamiętać, że są to trasy wymagające. Psy można wprowadzać tylko na 6 szlaków wymienionych na stronie internetowej.
polecamy:
partnerzy:
